საქართველოს ხელისუფლებამ ქვეყნის ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფციის პროექტი მოამზადა, რომლის პრეზენტაციაც პარლამენტში უკვე შედგა.

საქართველოს პარლამენტმა გასული წლის ოქტომბერში მიიღო სპეციალური დადგენილება, რომლითაც აღმასრულებელ ხელისუფლებას საქართველოს  ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფციის მომზადება დაავალა.

დოკუმენტის პროექტი, რომელზეც მუშაობა მეტ–ნაკლები ინტენსივობით ბოლო 10 წლის მანძილზე მიმდინარეობდა, ასახავს ქვეყნის ფუნდამენტალურ ეროვნულ ფასეულობებს; ეროვნულ ინტერესებს;  გამოწვევებს; საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების პოლიტიკის მთავარ მიმართულებებს და საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტებს. პროექტი პრეზიდენტ სააკაშვილის თავმჯდომარეობით შექმნილმა სპეციალურმა კომისიამ შეიმუშავა, áƒ áƒáƒ›áƒ”ლშიც გათვალისწინებულია áƒ¡áƒáƒ”რთაშორისო უსაფრთხოების მრჩეველთა საბჭოს (ISAB), ქართველი და უცხოელი ექსპერტების რეკომენდაციები.

ამჟამად საპარლამენტო კომიტეტებში მიმდინარეობს აქტიური მუშაობა ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფციის პროექტზე, რომელზეც შენიშვნებს დეპუტატები 2 კვირის ვადაში გააცნობენ აღმასრულებელ ხელისუფლებას.

საქართველოს ფუნდამენტალური ეროვნული ფასეულობები

საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფციის პროექტის მიხედვით,  ფუნდამენტურ ეროვნულ ღირებულებებს წარმოადგენს სუვერენიტეტი, უსაფრთხოება, მშვიდობა, დემოკრატია, კანონის უზენაესობა, ადამიანთა უფლებები და კეთილდღეობა. დოკუმენტის პროექტის თანახმად, ამ ღირებულებების დაცვა სასიცოცხლოდ აუცილებელია საქართველოს არსებობისა და უსაფრთხოებისათვის.

საქართველოს ეროვნული ინტერესები

დოკუმენტის ამ ნაწილის თანახმად, საქართველოს ეროვნულ ინტერესებს წარმოადგენს ტერიტორიული მთლიანობა, ეროვნული ერთიანობა, რეგიონალური სტაბილურობა, თავისუფლების და დემოკრატიის გაძლიერება მეზობელ ქვეყნებში და რეგიონში; ქვეყნის სატრანზიტო ფუნქციის განმტკიცება და ენერგიის მოწოდების ალტერნატიული წყაროების უზრუნველყოფა; ეკოლოგიური უსაფრთხოება და ეროვნული და კულტურული თვითმყოფადობის უზრუნველყოფა.

დოკუმენტის თანახმად, ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობა საქართველოს სასიცოცხლო ეროვნულ ინტერესს წარმოადგენს. "საქართველო გამოიყენებს მის ხელთ არსებულ ყველა კანონიერ საშუალებას იმ საკითხთა მშვიდობიანად და სამართლებრივად მოგვარებისთვის, რომლებიც შეიძლება წარმოიშვას საქართველოს ტერიტორიაზე კონსტიტუციური წესრიგის აღდგენის დროს“, ნათქვამია კონცეფციის პროექტში.

დოკუმენტში ნათქვამია, რომ საქართველო უზრუნველყოფს "ქვეყანაში მცხოვრები ყველა ეთნიკური და რელიგიური ჯგუფის ინტერესების, უფლებების  და თავისუფლებების დაცვას“.

რეგიონალური უსაფრთხოების კუთხით, დოკუმენტში ნათქვამია, რომ საქართველო განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს შავი ზღვის აუზში, კავკასიასა და რუსეთში მიმდინარე პროცესებს.

დოკუმენტის თანახმად, საქართველო "მიესალმება და ხელს უწყობს“ მეზობელ ქვეყნებსა და რეგიონში დემოკრატიის, თავისუფლებისა და სამოქალაქო საზოგადოების განმტკიცებას. 

საფრთხე

დოკუმენტის მეოთხე თავი ეხება იმ საფრთხეებს, რამაც შესაძლოა ხელი შეუშალოს ქვეყნის ფუნდამენტალურ ეროვნულ ღირებულებებს და ინტერესებს. დოკუმენტის პროექტის თანახმად, არსებული და პოცენციური საფრთხეების ჩამონათვალი  შემდეგნაირად განისაზღვრა: დარღვეული ტერიტორიული მთლიანობა; მეზობელ ქვეყნებში არსებული კონფლიქტების გადმოღვრა; სამხედრო ინტერვენცია; კონტრაბანდა და ტრანსნაციონალური ორგანიზებული დანაშაულებანი; საერთაშორისო ტერორიზმი.

დოკუმენტში ნათქვამია, რომ სეპარატისტული რეგიონები საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების მთავარ საფრთხეს წარმოადგენს. გარედან ინსპირირებული და მხარდაჭერილი სეპარატისტული მოძრაობები ძირს უთხრიან ქვეყნის პოლიტიკურ, ეკონომიკურ და სოციალურ სტაბილურობას და ტერორიზმის, საერთაშორისო ორგანიზებული დანაშაულისა და კონტრაბანდის წყაროს წარმოადგენენ.

მეზობელ ქვეყნებში არსებული კონფლიქტების გადმოღვრა ძირითადად ჩეჩნეთში არსებულ კონფლიქტს ეხება. "ამ კონფლიქტებმა [მეზობელ ქვეყნებში] შესაძლოა გამოიწვიოს პროვოკაციები რუსეთის ფედერაციის მხრიდან, რისი მომსწრენიც არაერთხელ გავხდით პანკისის ხეობასთან დაკავშირებით“, ნათქვამია დოკუმენტში.

დოკუმენტში ასევე  ნათქვამია, რომ საქართველოს წინააღმდეგ ღია სამხედრო აგრესიის შესაძლებლობა მცირეა, თუმცა ტრანსსასაზღვრო თავდასხმები სახელმწიფო და არა-სახელმწიფო აქტორების მხრიდან რეალურია.

დოკუმენტის თანახმად, რუსეთის ფედერაციის სამხედრო ბაზების უკანონო არსებობა საქართველოს ტერიტორიაზე ლახავს ქვეყნის სუვერენიტეტს და "ძირს უთხრის ეკონომიკურ და სოციალურ სტაბილურობას“.

საერთაშორისო ტერორიზმი მიჩნეულია, როგორც საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების მნიშვნელოვანი საფრთხე.

"როგორც საერთაშორისო ანტი-ტერორისტული კოალიციის აქტიური მონაწილე, საქართველო შესაძლოა იქცეს საერთაშორისო ტერორისტული აქტების სამიზნედ“, ნათქვამია პროექტში.

გამოწვევები

დოკუმენტი ცალკე თავში განიხილავს იმ გამოწვევებს, რომლებიც ქვეყნის ეროვნული უსაფრთხოების წინაშე დგას. ეს გამოწვევებია:  კორუფცია და არაეფექტური სახელმწიფო მართვის სისტემა; ეკონომიკური და სოციალური გამოწვევები; ენერგომომარაგების ერთ წყაროზე დამოკიდებულება; საინფორმაციო პოლიტიკა და ეკოლოგიური გამოწვევები.

ენერგომომარაგების გამოწვევებთან დაკავშირებით, პროექტში ნათქვამია, რომ საქართველოს დამოკიდებულება რუსეთზე ასუსტებს საქართველოს და ქმნის ხელსაყრელ პირობებს საგარეო ზეწოლისათვის.

დოკუმენტში ასევე ნათქვამია, რომ სახელმწიფოს კუთვნილი შესაბამისი გრიფის მქონე ინფორმაციის დაცვის არასრულყოფილი სისტემა,  სახელმწიფო საინფორმაციო სისტემებში უკანონო შეჭრა ინფორმაციის მოპოვების ან დაზიანების მიზნით წარმოადგენს სერიოზულ გამოწვევას ეროვნული უსაფრთხოებისათვის.

საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებები

დოკუმენტის ეს ნაწილი ასახავს პოლიტიკის იმ პრიორიტეტებს, რომელთა მიზანიცაა ფუნდამენტალური ეროვნული ფასეულობების დაცვა და გამოწვევებისა და საფრთხეების აღმოფხვრა. ამ პრიორიტეტებს შორისაა: სახელმწიფო მართვის გაძლიერება და დემოკრატიული ინსტიტუტების განმტკიცება; სახელმწიფო თავდაცვისუნარიანობის გაძლიერება; ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა; ევროატლანტიკური ინტეგრაცია; საგარეო პოლიტიკური ურთიერთობების გაძლიერება; ეკონომიკური უსაფრთხოების პოლიტიკა; სოციალური უსაფრთხოების პოლიტიკა; ინფორმაციული უსაფრთხოების პოლიტიკა, ენერგეტიკული უსაფრთხოების პოლიტიკა; ეკოლოგიური უსაფრთხოება და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა.

დემოკრატიული ინსტიტუტების განმტკიცებასთან დაკავშირებით დოკუმენტი წერს, რომ საქართველო უზრუნველყოფს "სათანადო პირობების შექმნას არასამთავრობო სექტორის და მასმედიის განვითარებისთვის“. დოკუმენტში ასევე ნათქვამია, რომ ძლიერი ადგილობრივი მმართველობისა და თვითმართველობის ჩამოყალიბებას "განსაკუთრებული მნიშვენელობა“ ენიჭება.

რაც შეეხება თავდაცვისუნარიანობის განმტკიცებას, დოკუმენტში ნათქვამია: "საქართველო ახორციელებს თავდაცვის ფართომასშტაბიან რეფორმას, რის შედეგადაც იქმნება ჩრდილო-ატლანტიკური ალიანსის სტანდარტების შესაბამისი შეიარაღებული ძალები, რომელსაც ძალა შესწევს დაძლიოს ეროვნული უსაფრთხოების წინაშე მდგარი საფრთხეები და გამოწვევები.

საქართველოს შეიარაღებულ ძალებს ასევე უნდა შეეძლოს "სამოქალაქო ხელისუფლების დახმარება კრიზისების და საგანგებო სიტუაციების დროს, ასევე საერთაშორისო ანტი-ტერორისტულ ორგანიზაციებსა და მშვიდობის მხარდაჭერის ოპერაციებში მონაწილეობა“, ნათქვამია დოკუმენტში.

დოკუმენტის თანახმად, საქართველოს მთავრობა მოწოდებულია გადადგას დროული და ეფექტური ნაბიჯები, რომლებიც მიმართული იქნება სამხრეთ ოსეთის და აფხაზეთის კონფლიქტების მშვიდობიანი მოგვარებისაკენ, ფართო ავტონომიის მინიჭების პრინციპის საფუძველზე.

ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფციის პროექტი ასევე ითვალისწინებს საქართველოს მთავრობის სამშვიდობო გეგმას სამხრეთ ოსეთისადმი და ამ წინადადებას კონფლიქტის მოგვარების მთავარ დოკუმენტად მიიჩნევს.

აფხაზეთის საკითხთან დაკავშირებით, ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფცია ე.წ. ბოდენის დოკუმენტს – “თბილისსა და სოხუმს შორის უფლებამოსილებების გამიჯვნის ძირითადი პრინციპების შესახებ” –  მიიჩნევს "ჩარჩოდ“ კონფლიქტის მოსაგვარებლად.

ამავე ნაწილში დოკუმენტი ხაზს უსვამს საქართველოს საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტებს ცალკეულ ქვეყნებთან მიმართებაში შემდეგი თანმიმდევრობით: "სტრატეგიული პარტნიორობა“ ამერიკის შეერთებულ შტატებთან, უკრაინასთან, თურქეთთან და აზერბაიჯანთან; "პარტნიორობა“ რუსეთთან და "პრაგმატული თანამშრომლობა“ სომხეთთან.

ამერიკის შეერთებული შტატები - "საქართველო აგრძელებს ამერიკის შეერთებულ შტატებთან სტრატეგიული პარტნიორობის განვითარებას“, წერს დოკუმენტის პროექტი და áƒ“ადებით შეფასებას აძლევს აშშ-ის პოლიტიკურ, სამხედრო და ეკონომიკურ დახმარებას საქართველოსათვის ბოლო ათწლეულის განმავლობაში.

უკრაინა -  "საქართველოს ვარდების და უკრაინის ნარინჯისფერი რევოლუციებით დაიწყო ახალი ერა ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობებში“, ნათქვამია დოკუმენტის პროექტში.

თურქეთი - თურქეთი საქართველოს "წამყვანი რეგიონული პარტნიორია“. თურქეთთან არსებული ურთიერთობები აღწერილია, როგორც "სტრატეგიული პარტნიორობა“.

რუსეთი - "საქართველო ესწრაფის რუსეთთან კეთილმეზობლობის, თანასწორობის და ურთიერთპატივისცემის პრინციპებზე დაფუძნებულ თანამშრომლობას“, ნათქვამია დოკუმენტში.

აზერბაიჯანი - ერთობლივი ენერგეტიკული, სატრანსპორტო და საკომუნიკაციო პროექტები მნიშვნელოვნად უწყობს ხელს ორი ქვეყნის სტრატეგიულ თანამშრომლობას.

სომხეთი - "საქართველოს პრაგმატული თანამშრომლობა აკავშირებს სომხეთთან ორმხრივი ინტერესების მქონე ყველა სფეროში“, ნათქვამია დოკუმენტში.

შავი ზღვის რეგიონში თანამშრომლობის კონტექსტში კონცეფციის პროექტში ასევე საუბარია სუამზე (საქართველო, უკრაინა, აზერბაიჯანი და მოლდოვა).