• საარჩევნო შეთანხმება პარლამენტის რიცხოვნობის 190–მდე გაზრდას ითვალისწინებს;
• 2003 წლის რეფერენდუმის შედეგები დეპუტატთა რაოდენობას 150–ით განსაზღვრავს;
• კანონით, რეფერენდუმის შედეგების შეცვლა შეიძლება ისევ რეფერენდუმით;
• მმართველი პარტიის დეპუტატის თქმით, რეფერენდუმი არაკონსტიტუციური იყო;
• მისი თქმით, 190–მდე გაზრდას სამართლებრივი წინააღმდეგობა არ ხვდება.

პოლიტიკური პარტიები, რომლებმაც ხელი მოაწერეს შეთანხმებას საარჩევნო საკითხებზე, სამართლებრივ წინაღობას აწყდებიან ამ გარიგების ერთ–ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი პუნქტის – დეპუტატთა რაოდენობის ამჟამინდელი 150–დან 190–მდე გაზრდის –  შესრულების გზაზე, აცხადებენ ამ გადაწყვეტილების მოწინაღმდეგენი.

პარლამენტში სადეპუტატო მანდატების რაოდენობა 235–დან 150–მდე იმ რეფერენდუმის შედეგების შესაბამისად შემცირდა, რომელიც 2003 წლის 2 ნოემბრის სადავო საპარლამენტო არჩევნებთან ერთად გაიმართა.

რეფერენდუმის შესახებ ორგანული კანონის 28–ე მუხლის მე–4 პუნქტის მიხედვით, "რეფერენდუმის შედეგად მიღებული გადაწყვეტილების შეცვლა ან გაუქმება შეიძლება მხოლოდ რეფერენდუმით“.

2003 წლის 2 ნოემბერს გამართულ რეფერენდუმზე შეკითხვას "თანახმა ხართ თუ არა, რომ საქართველოს პარლამენტის წევრთა რაოდენობა შემცირდეს და განისაზღვროს არა უმეტეს 150 დეპუტატით“, დადებითად ამომრჩეველთა 83.5%–მა უპასუხა.

2005 წლის 23 თებერვალს პარლამენტმა ცვლილება შეიტანა კონსტიტუციაში და დეპუტატთა რაოდენობა 150–მდე შეამცირა. ეს გადაწყვეტილება 2008 წლის საპარლამენტო არჩევნების შედეგად აღსრულდა.

რეფერენდუმი იმ საპარლამენტო არჩევნებთან ერთად ჩატარდა, რომელსაც 2003 წლის ნოემბრის "ვარდების რევოლუცია“ მოჰყვა. მაშინდელი საპარლამენტო არჩევნების მხოლოდ პროპორციული ნაწილი გამოცხადდა ბათილად უზენაესი სასამართლოს მიერ. თუმცა, მაშინ არც მაჟორიტარული წესით ჩატარებული არჩევნების და არც რეფერენდუმის შედეგები ეჭვქვეშ არ დამდგარა და სასამართლოსთვის მათი ბათილად ცნობის თაობაზე დღემდე არავის მიუმართავს.   

თუმცა რეფერენდუმის ჩატარებიდან შვიდნახევარი წლის გასვლის შემდეგ მისი კონსტიტუციურობა ეჭვქვეშ დადგა.

"2003 წლის რეფერენდუმი იყო არაკონსტიტუციური და მას იურიდიული ძალა არ გააჩნია, რადგან რეფერენდუმის გზით კონსტიტუციის შეცვლა დაუშვებელია. ამდენად, ამ რეფერენდუმის შედეგს, აპრიორი, ძალა არ აქვს“, – განუცხადა დეპუტატმა მმართველი პარტიიდან აკაკი მინაშვილმა Civil.ge-ს.

მას მხედველობაში ჰქონდა კონსტიტუციის 74 მუხლი, რომლის მეორე პუნქტშიც ნათქვამია, რომ "არ შეიძლება რეფერენდუმის მოწყობა კანონის მისაღებად ან გასაუქმებლად“. 2003 წლის რეფერენდუმზე დასმული შეკითხვის შინაარსი ეხებოდა ცვლილების შეტანას და არა კანონის "მიღებას ან გაუქმებას“. თუმცა საკანონმდებლო შესწორება ცვლილებების ან დამატებების შეტანის შესახებ კანონის მიღებით ხორციელდება.

მაშინ როდესაც 2005 წელს კონსტიტუციაში შევიდა ცვლილებები პარლამენტის რიცხოვნობის შემცირების თაობაზე, მინაშვილის განცხადებით, "ფორმალურად ეს გადაწყვეტილება რეფერენდუმის შედეგებს არ დაყრდნობია“.

ამდენად, მისი თქმით, საარჩევნო საკითხებზე მიღწეული შეთანხმება რეფერენდუმის შესახებ კანონთან "წინააღმდეგობაში არ მოდის“.

პრეზიდენტმა სააკაშვილმა 2005 წლის 10 თებერვალს პარლამენტში თავის ყოველწლიურ გამოსვლაში მოუწოდა დეპუტატებს იმ საკონსტიტუციო ცვლილებების მიღებისკენ, რომელიც რეფერენდუმის შედეგებზე დაყრდნობით შეამცირებდა დეპუტატთა რიცხოვნობას. 

“2 300 000 ამომრჩეველმა განაცხადა [2003 წლის რეფერენდუმის დროს], რომ დეპუტატთა რიცხვი არ უნდა აღემატებოდეს 150-ს, და თუ ჩვენ ამას ვერ შევასრულებთ, ეს იქნება იმ ამომრჩეველთა დამცირება“, – განაცხადა სააკაშვილმა 2005 წლის 10 თებერვალს.

შვიდი დღის შემდეგ, 2005 წლის 17 თებერვალს პარლამენტმა შესაბამისი საკონსტიტუციო ცვლილება პირველი მოსმენით მიიღო. იმავე დღეს პრეზიდენტმა სააკაშვილმა განაცხადა: „ის, რომ პარლამენტმა, მისმა უკლებლივ ყველა პოლიტიკურმა ჯგუფმა შეძლო პარლამენტის რიცხოვნობის 235-დან 150-მდე შემცირების ისტორიული გადაწყვეტილების მიღება მიუთითებს იმას, რომ საქართველოს ჰყავს პარლამენტი, რომელიც უსმენს ამომრჩევლის ნებას”.

მოგვიანებით, 2008 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ, როდესაც პოლიტიკური დაძაბულობის განმუხტვის მიზნით ქრისტიან–დემოკრატები პარლამენტის რიცხოვნობის ზრდის ინიციატივით გამოვიდნენ, პრეზიდენტმა სააკაშვილმა განაცხადა, რომ ის მზად იყო გადაეხედა რეფერენდუმის შედეგისთვის.

“თქვენ იცით, რომ რეფერენდუმის შედეგი იყო 150 კაციანი პარლამენტი, მაგრამ თუ ეს მოემსახურება ეროვნულ თანხმობას, სხვადასხვა პარტიებს შორის კონსენსუსს, ჩვენ მზად ვართ ასევე, რა თქმა უნდა, ავუხსნათ ჩვენ ხალხს, რომ ამისთვის ღირს 45 თუ 35 ადგილის დამატება, მაგრამ იმ პირობებში, თუ ყველა პოლიტიკური ძალა ამაზე შეთანხმდება“, - განაცხადა სააკაშვილმა 2008 წლის 18 მარტს. თუმცა მაშინ პარლამენტართა რიცხოვნობის გაზრდის თაობაზე გადაწყვეტილება არ ყოფილა მიღებული.