ვენეციის კომისიამ საქართველოს კონსტიტუციის პროექტის შესახებ, რომელიც პარლამენტმა მეორე მოსმენით 2017 წელის ივნისში მიიღო, ასევე საქართველოს ხელისუფლების მიერ ვენეციის კომისიისთვის 20 სექტემბერს გაგზავნილ წერილთან დაკავშირებით მოსაზრების პროექტი გამოაქვეყნა.  

დოკუმენტის თანახმად, ვენეციის კომისია „კიდევ ერთხელ დადებითად აფასებს“ საქართველოში მიმდინარე საკონსტიტუციო რეფორმას, რომლის დროსაც „სრულდება საქართველოს პოლიტიკური სისტემის განვითარება საპარლამენტო სისტემის მიმართულებით“, რაც „დადებით ნაბიჯს წარმოადგენს ქვეყნის საკონსტიტუციო წესრიგის კონსოლიდაციისა და გაუმჯობესების მიმართულებით, დემოკრატიის, კანონის უზენაესობის და ფუნდამენტური უფლებების დაცვის პრინციპებზე დაყრდნობით“. 

ვენეციის კომისიის თქმით, „ძალიან დასანანია“, რომ მთლიანად პროპორციულ საარჩევნო სისტემაზე გადასვლა 2024 წლამდე გადაიდო, რაც „კონსენსუსის მიღწევისთვის მთავარ დაბრკოებას“ წარმოადგენდა. თუმცა, მან იქვე აღნიშნა, რომ საპარლამენტო უმრავლების მიერ 20 სექტემებრის წერილში ასახული დაპირება, რომ 2020 წლის არჩევნებზე პარტიებს ბლოკებად გაერთიანების შესაძლებლობა კვლავ ექნებოდათ და ბარიერი ერთჯერადად 3%-მდე შემცირდებოდა, „მხოლოდ მისასალმებელია“, ვინაიდან ამ ცვლილებების მიზანი „2024 წლიდან პროპორციული სისტემის შემოღების გადადებით გამოწვეული უარყოფითი შედეგების შემსუბუქებაა.“

მოსაზრების პროექტის თანახმად, კომისია „მიესალმება საპარლამენტო უმრავლესობის მზადყოფნას, რომ სრულად გააუქმოს ბონუსების სისტემა და 2024 წლიდან მთლიანად პროპორციული სისტემა შემოიღოს“. „ამგვარი სისტემა პარლამენტში პლურალიზმს შეუწყობს ხელს და სრულ თანხვედრაში იქნება ევროპულ სტანდარტებთან. ვენეციის კომისია იმედოვნებს, რომ ეს ნაბიჯი არა მხოლოდ განხილული, არამედ დაუყონებლივ იქნება მიღებული“, - ნათქვამია დოკუმენტში.

ვენეციის კომისია ასევე მიესალმა საპრეზიდენტო არჩევნებზე საარჩევნო კომისიაში ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობის ორი მესამედის ხმებით კვალიფიციური უმრავლესობის მოთხოვნის შემოღებას; უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების უვადოდ დანიშვნას; 2024 წლიდან მოსამართლეებისთვის გამოსაცდელი პერიოდის გაუქმებას, და პარლამენტის კვალიფიუციური უმრავლესობით სახალხო დამცველის უფრო ხანგრძლივი ვადით (6 წლით 5-ის ნაცვლად) არჩევას.

ვენეციის კომისიის მიერ შემოთავაზებული დამატებითი რეკომენდაციები ასევე მოიცავს „ტერიტორიული ნიშნით პოლიტიკური პარტიების შექმნის“ აკრძალვას;  საარჩევნო კანონმდებლობის განხილვისას საკონსტიტუციო სასამართლოს როლის შეზღუდვის გადახედვას; და უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა დანიშვნის პროცესის შეცვლას მათი დამოუკიდებლობის უკეთ უზრუნველყოფის მიზნით.

ვენეციის კომისიამ საქართველოს კონსტიტუციის გადასინჯვის პროექტზე საკუთარი მოსაზრება 16-17 ივნისს გამოაქვეყნა. თუმცა მოსაზრების მიღებიდან მალევე პროექტის გადასინჯული ვერსია წარედგინა საქართველოს პარლამენტს, რომელმაც ის 23 ივნისს მეორე მოსმენით მიიღო. 

მიღებული ვერსიით სრულად პროპორციულ საარჩევნო სისტემაზე გადასვლა 2024 წლამდე გადაიდო, ნაცვლად თავდაპირველად შემოთავაზებული 2020 წლისა, რამაც უბიძგა ყველა ოპოზიციურ პარტიას, პრეზიდენტს და არასამთავრობო ორგანიზაციებს კონსტიტუციის პროექტისთვის მზარი არ დაეჭირათ.

საქართველოს ხელისუფლებამ ვენეციის კომისიას ხელახალი თხოვნით 6 სექტემბერს მიმართა მას შემდეგ, რაც ოპოზიციასთან საკონსტიტუციო რეფორმაზე დიალოგის განახლებას ამაოდ ეცადა.

21 სექტემბერს, ვენეციის კომისიის მიერ მოსაზრების პროექტის გამოქვეყნებამდე ერთი დღით ადრე, მმართველმა პარტიამ განაცხადა, რომ მომდევნო საპარლამენტო არჩევნებზე პოლიტიკურ პარტიებს საარჩევნო ბლოკებში გაერთიანების უფლება ერთჯერადად მიეცემათ, ხოლო 2024 წლიდან პროპორციული საარჩევნო სისტემა ამოქმედდება ე.წ. ბონუსის გარეშე და მანდატები პროპორციულად განაწილდება ყველა იმ პარტიაზე, რომელიც არჩევნებში ხმათა ხუთ პროცენტზე მეტს მიიღებს. ეს საკანონმდებლო ინიციატივა პარლამენტს უახლოეს მომავალში წარედგინება და ის მომდევნო საპარლამენტო სესიის ბოლომდე დამტკიცდება, სავარაუდოდ, ახალი კონსტიტუციის ტექსტში ცვლილებების სახით.